صنعت پتروشیمی

واژه‌ پتروشیمی از دو کلمه “پترول ” و “شیمی ” ترکیب شده و مفهوم لغوی آن مواد شیمیایی حاصله از نفت است . ایـن واژه برای اولین بـار در ۱۹۴۲ توسط عده ای از سازندگان مواد شیمیایی برای تبلیغات بکار برده شد. بیش از نیم قرن از استفاده فرآورده‌های نفتی به صورتی غیر از سوخت می‌گذرد. به مرور وقت و با پیشرفت علم و تكنولوژی و انسان تعداد روزافزونی از هیدروكربنها را به طور ناب از بقیه فرآورده‌های نفتی جدا كرده و به استفاده تولید بقیه مواد شیمیایی و صنعتی رسانیده است .

صنایع وابسته به نفت را كه از مواد نفتی محصولات غیرنفتی ساخته می‌كنند را صنایع پتروشیمی می‌نامند. مواد اولیه‌ حاصل از صنعت نفت كه برای ساخته بقیه فرآورده‌های شیمیایی به كار می‌رودو مواد پتروشیمی نامیده می‌شود.

تقسیم بندی صنایع پتروشیمی

واحدهای بالا دستی Upstream units (پالایشگاه‌ها)

در این واحدها هیدروکربن‌های سبک خطی- حلقوی اشباع و یا غیر اشباع موجود در نفت خام و یا موجود در گاز طبیعی به صورت مخلوط‌های چندتایی از سایر هیروکربن‌ها جدا شده و به عنوان مواد اولیه برای واحدهای بنیادی فرستاده می‌شود.

واحدهای بنیادی Basic core units (کراکینگ، الفین آروماتیک)

در این واحدها مواد اولیه به مواد پایه مانند متان، گاز سنتز، اولفین‌ها، دی اولفین‌ها، حلقوی‌ها، کلرو گوگرد تبدیل می‌شوند

واحدهای واسطه ای Intermediate units (واحدهای دی کلرواتیلن، کلرور وینیل جهت تولید PVC)

در صنایع پتروشیمی به واحدهایی واسطه گفته می‌شود که از نظر خط تولید و برحسب ضرورت در میان واحدهای بنیادی و واحدهای نهایی قرار گرفته باشند و با توجه به اینکه مواد نهایی وجود داشته باشد. مثلاً برای تولید پی‌وی‌سی از اتیلن، نیاز به دو واحد واسطه ای یکی جهت ساختن دی کلرواتیلن و دیگری جهت ساختن کلرور وینیل از آن نیاز می‌باشد.

واحدهای نهایی End units (واحد تولید پی وی سی،لاستیک مصنوعی)

در این واحد فرآورده نهایی پتروشیمی تولید و به بازار عرضه می‌گردد.

واحدهای پایین دستی Downstream units (واحدهای تولید کننده قطعات لاستیکی)

در واحدهای پایین دست پتروشیمی فرآورده‌های نهایی پتروشیمی به محصولات مصرفی تبدیل می‌شوند. واحدهای تولید الیاف مصنوعی قطعات پلاستیکی و لاستیکی از مهمترین واحدهای پایین دست پتروشیمی محسوب می‌گردند.

محصولات پتروشیمی

صنايع پتروشيمي« petrichmieal industry  » بخشي از صنايع شيميايي كه فرآورده هاي شيميايي را از مواد خام حاصل از نفت يا گاز توليد مي كند، محصولات پتروشيمي بر اساس تنوع تكنولوژي ، پيچيدگي فرآوري توليد و نزديكي مادة توليدي مرحله نهايي بازار مصرفي به دو دسته مواد پايه اي بالا دستي « up stream » كه مواد حد واسط و خوراك پايين دستي را تشكيل مي دهند و محصولات پايين دستي  « down stream » تقسيم مي شوند.

• گاز مایع (ال‌پی‌جی)
• بنزین
• نفتا (برشی که بین بنزین و نفت سفید قرار می‌گیرد و خصوصیات آن ترکیبی از این دو است)
• نفت سفید و سوخت‌های جت مرتبط به آن
• گازوئیل (نفت‌گاز) و به‌طور کلی سوخت‌های دیزل
• نفت کوره معروف به مازوت یا نفت سیاه
• روغن‌های نفتی
• واکس پارافین
• آسفالت و قیر
• کُک نفتی
• گوگرد

خوراک یا مواد اولیه صنایع پتروشیمی

با توجه به نوع فرآيندهاي موجود در پتروشيمي، خوراك مصرفي محصولات اين صنعت عمدتاً عبارت است از:

گاز شيرين، نفتاي سبك و سنگين، گاز مايع و خاك فسفات كه از اين ميان تنها خاك فسفات از خارج وارد مي شود.

محصولات شيميايي پايه:

طيف وسيعي از محصولات را شامل مي شود كه داراي بالاترين تنوع محصول بين پنج گروه اصلي مي باشد. انواع اسيدها،بازهاو نمكهاي مربوطه، انواع گازها و مواد شيميايي ديگر در اين گروه قراردارند.

محصولات پليمرها:

از بيشترين ارزش افزوده نسبت به ساير گروه برخوردار هستند هستندكه به دليل تغييرات كستمر نيازهاي بازار، تكنولوژي هاي توليد آنها به سرعت تغيير مي نمايند.

محصولات آروماتيكها:

همانند گروه مواد شيميايي شامل طيف وسيعي از محصولات مانند: بنزين، تولوئن، اورتوزايلن، پارازايلن و آروماتيكهاي سنگين و غيره.

محصولات مربوط به گروه كودها و سموم:

شامل تركيبات اوره و آمونياك  بوده كه به عنوان كود كشاورزي، دي آمونيم فسفات، نيترات آمونيم و سولفات آمونيم استفاده مي گردد.

محصولات مربوط به گروه سوخت و مواد هيدروكربوري سوخت و مواد هيدروكربوري:

شامل انواع سوختهاي مورد استفاده صنايع نظير بنزين و نفت گازوئيل، نفت كوره، قير، حلالهاي آلي و مواد هيدروكربوري ديگر (انواع روغنها) مي باشد.

گردآوری: پدیده نوین بخار